این ماده به شکل بلورهای سفید یا بیرنگ دیده میشود و طعم گس و قابضی دارد.
کاربردهای زاج:
1. در بهداشت و مصارف خانگی
ضدعرق طبیعی: در گذشته از زاج به صورت سنگ یا پودر بهعنوان دئودورانت طبیعی زیر بغل استفاده میشده، چون باکتریهای مولد بوی بد را از بین میبرد.
ضدعفونیکننده زخمها: زاج خاصیت ضدباکتری و قابض دارد، و برای بستن خونریزیهای سطحی (مثل بریدگی بعد از اصلاح) استفاده میشود.
سفیدکننده دندانها و بوی دهان: در برخی مناطق سنتی، از محلول زاج برای شستشوی دهان استفاده میکردند (ولی امروزه توصیه نمیشود چون میتواند به مینای دندان آسیب بزند)
2. در صنعت و شیمی
تصفیه آب: زاج یکی از مهمترین مواد در فرآیند لختهسازی (coagulation) است. با افزودن زاج به آب، ذرات معلق ریز بهصورت تودههایی در میآیند که تهنشین میشوند.
→ این خاصیت باعث میشود در تصفیهخانههای آب شهری و صنعتی کاربرد زیادی داشته باشد.
دباغی چرم: برای نرم کردن و تثبیت پوست در فرآیند دباغی سنتی.
رنگرزی پارچه: به عنوان ثابتکننده رنگ (mordant) در رنگهای طبیعی استفاده میشود.
تولید کاغذ: برای تثبیت رنگ یا جلوگیری از پوسیدگی در کاغذهای قدیمی.
3. در صنایع غذایی (بهصورت کنترلشده)
در گذشته در برخی مناطق برای ترد کردن خیارشور یا شفاف کردن مرباها از زاج استفاده میکردند.
⚠️ امروزه این کار توصیه نمیشود، چون مصرف زیاد زاج میتواند برای بدن مضر باشد (حاوی آلومینیوم است).
4. در مصارف سنتی و دارویی
در طب سنتی از زاج برای درمان آفت دهان، بوی بد پا، و تعریق زیاد استفاده میشده.
خاصیت ضدعفونیکننده، قابض و خشککننده دارد.
نکات ایمنی:
بلعیدن زاج در مقادیر زیاد سمی است.
تماس زیاد با پوست میتواند باعث خشکی و تحریک شود.
باید دور از دسترس کودکان و مواد غذایی نگهداری شود.